निर्जलीकरण भाग ४

फ्रीज ड्रायिंग (Freeze Drying) किंवा लायोफिलायझेशन: ही एक अत्यंत तंत्रज्ञानावर आधारित प्रभावी पध्दत आहे, जी खाद्यपदार्थांच्या दीर्घकालीन टिकवणुकीसाठी वापरली जाते. यात भाज्या अत्यंत कमी तापमानावर आणि कमी दाबात फ्रीज केल्या जातात. या प्रक्रियेत, भाज्यांमधील पाणी थेट बर्फात रूपांतरित होते, आणि नंतर ते वाफ होऊन बाहेर निघते. याला "सब्लिमेशन" म्हणतात, ज्यामध्ये बर्फाची थेट वाफ होते.
प्रक्रिया
प्रथम भाज्यांना - १८ डिग्री सें.ग्रे. किंवा त्यापेक्षा कमी तापमानावर फ्रीज केले जाते. या टप्प्यात भाज्यांमध्ये असलेले पाणी पूर्णपणे बर्फात रूपांतरित होते.
फ्रीज केलेल्या भाज्यांना व्हॅक्यूम चेंबरमध्ये ठेवले जाते. इथे वायूचा दाब अत्यंत कमी केला जातो, ज्यामुळे बर्फ थेट वाफ होऊ लागतो. या प्रक्रियेला 'सब्लिमेशन' किंवा 'सबसोलीड' म्हणतात.

बर्फ वाफ होऊन बाहेर निघतो, यामुळे भाज्यांमधून ९८% पाणी काढून टाकले जाते. त्यामुळे भाज्यांमध्ये असलेली आर्द्रता कमी होते, आणि त्या दीर्घकाळासाठी टिकवता येतात.

फ्रीज ड्रायिंगमध्ये पोषणतत्त्वे, जीवनसत्त्वे, आणि अँटीऑक्सिडंट्स जास्तीत जास्त राखली जातात. भाज्यांचा चव, रंग आणि गुणधर्म टिकून राहतात. त्यामुळे उत्पादनाची गुणवत्ता उच्च दर्जाची असते.

समाप्त